Kun je je baby slimmer maken door samen naar klassieke muziek te luisteren?
Ik sta niet per se bekend om mijn goede muzieksmaak. Zo luister ik niet naar de werken van Bach, Schubert of naar de sonates van Mozart. Liever zet ik mijn lekker foute afspeellijst op. Dan dans ik door het huis op Snollebollekes, Kesha en Britney Spears. Met de komst van IJsbrand werd dat alleen maar leuker. Ik had er een danspartner bij die maar al te graag door de kamer werd gezwierd. Onze favoriet was het nummer ‘Lil Craney’, waarin Kraantje Pappie onze thuisstad Groningen bezingt. Dan veerde IJsbrand met een gelukzalige blik mee op mijn arm, terwijl ik hem toezong: ‘Ik heb je gezegd: je bent de trots van de stad, mijn jong.’
Voor de komst van onze lil’ one bemoeiden de online advertentiereuzen zich nooit met mijn muzieksmaak. Tot het moment dat ik online luiers, flesvoeding en babyzalf begon te bestellen. Toen het algoritme doorhad dat ik een kind had, kreeg ik ineens wél suggesties voor muziek die ik zou moeten kopen. Waar ik ook surfte, overal verschenen advertenties voor cd’s met titels als ‘Build your baby’s brain through the power of Mozart’. Geen Kraantje Pappie dus, maar klassiek. Want, zo claimden die advertenties, klassieke muziek stimuleert het babybrein. Ai, had ik IJsbrand dan al die tijd tekortgedaan?
| WAT ZEGT JOUW BULLSHITRADAR? | |
| Maakt het luisteren naar Mozart baby’s slimmer? | |
| a | Nee, Mozart koppelen aan de ontwikkeling van het babybrein is vooral een slimme marketingtruc die ervoor zorgt dat er meer klassieke muziek wordt verkocht |
| b | Ja, specifiek de patronen in de sonates van Mozart zijn een soort Pokon voor het babybrein |
| c | Ja, maar niet als je wacht tot na de bevalling: je moet de foetus al in het derde trimester van de zwangerschap blootstellen aan klassieke muziek om de hersenontwikkeling te stimuleren |
Maar is het echt zo?
Mozart was zelf een klein genie. Voor hem geen geklooi met een triangel of tamboerijn. Nee, Mozart schreef al op z’n vierde zijn eigen pianoconcert. Op volwassen leeftijd componeerde hij de mooiste muziekstukken, vol met ingewikkelde structuren. Het horen van die complexe muziek zou andere vormen van abstract denken stimuleren. Dit Mozart-effect klonk veel mensen als muziek in de oren. Een Amerikaanse gouverneur besloot in 1998 zelfs om iedere pasgeborene in zijn staat een cd met klassieke muziek toe te sturen. Dan moet het bewijs voor een breinboost wel overweldigend zijn, toch?
Mozarts muziekstukken raakten in de (kinder)mode na een Amerikaans onderzoek uit 1993. 36 studenten luisterden tien minuten naar een sonate voor twee piano’s in d majeur, tien minuten naar een ontspanningsoefening, en tien minuten naar stilte. Na elk luisterblokje deden de studenten een taak waarin hun ruimtelijk inzicht werd getest. Zo kregen ze een papier te zien dat meermaals gevouwen en vervolgens geknipt werd. Hoe zou dat stukje origami er weer opengevouwen uitzien? De ruimtelijke intelligentie van de studenten bleek vlak na het beluisteren van Mozart een stuk beter: ze scoorden gemiddeld negen IQ-punten hoger dan na tien minuten stilte.
Na dit indrukwekkende resultaat gingen verschillende wetenschappers los op onderzoek naar Mozart. Na 16 studies met verschillende IQ-taken en tegenstrijdige resultaten was in 1999 voor onderzoekspsycholoog Christopher Chabris de maat vol. Hij combineerde de gegevens van 714 proefpersonen en vond – tromgeroffel – geen significant Mozart-effect. Alleen bij de origamitaak ontvouwde zich een verschil, maar slechts van enkele IQ-punten. Bovendien zijn daar volgens Chabris niet eens complexe sonates voor nodig: het gaat erom dat de muziek – in welke vorm dan ook – je een oppepper geeft. Zo bleek uit een van de studies dat je na het horen van simpele pop ook beter presteert.
Het Blur-effect verkoopt echter geen babybrein-cd’s. Een geniale componist op de albumhoes doet dat wel. Die verkoop wordt natuurlijk niet beter als je de echte stand van zaken vermeldt: ‘Gebaseerd op een kortdurend en verwaarloosbaar effect op een vouw-en-kniptaak bij volwassenen!’ Daarmee valt het doek voor het Mozart-effect bij baby’s en heeft IJsbrand dus gelukkig niets wezenlijks gemist. Zijn leven hangt vooralsnog niet af van zijn origamiskills. En als dat wel zo zou zijn, dan zet ik met alle liefde mijn foute afspeellijst voor hem aan, als oppepper.
| HET ANTWOORD SLOTAKKOORD |
| Er klopt dus niets van deze klassieker: er is geen bewijs dat het luisteren naar de muziek van Mozart iets speciaals doet voor het babybrein (antwoord a). Muziek zou bij kinderen en volwassenen de prestaties op sommige IQ-taken tijdelijk iets kunnen verhogen, maar daar hoef je Mozart niet voor op te zetten. Je eigen afspeellijst werkt waarschijnlijk net zo goed. |
Reuzenvoeten, een haperend brein en wiebelende tanden. Als je alle verhalen moet geloven, ben je als zwangere vrouw zwaar de pineut. Ook over de bevalling en babytijd wordt van alles beweerd: van klassiekers als ‘scheer het donshaar van je baby voor een volle bos’ tot moderne mantra’s als ‘voorkom een depressie, eet je moederkoek’. Wat klopt er eigenlijk van al die verhalen en wijze raad? En wat is dikke bullshit? In dit boek duiken we de wetenschap in op zoek naar (vaak onverwachte) antwoorden. Ga mee op verkenning en test hoe goed jouw bullshitradar werkt.
Baby Bullshit: vol verrassende feiten die je gedurende de zwangerschap en baby- en peutertijd een beetje zullen geruststellen.
